دلیل:
مىخواهیم براى «کوه» صفت بیاوریم؛ مىگوییم «اَلْجَبَلُ الشّاهِقُ» یا «اَلْجَبَلُ الرّاسی».
اگر براى جمعِ آنها صفت بیاوریم مىگوییم:
«الجبال الشاهقة» یا «الجبال الراسیة» یا «الشاهقات» و «الراسیات».
البته مىدانید مفرد جبال، جبل و غیر عاقل است.
ولى با گذرِ زمان این صفت را - که جمع است و موصوف مذکّرش را از دست داده – بهتنهایی به عنوان کنایه از موصوف به کار بردهایم و میگوییم: «اُنظُرْ إلى الراسیات.» یا «اُنظُرْ إلَی الشاهقات.» و منظورمان یقیناً از «الشاهقات» و «الراسیات» کوهها میباشد.
اکنون آیا مىتوانیم بگوییم راسیات جمع راسی است، به این دلیل که مفرد جبال جبل و مذکر است؟!
بنابر توضیح بالا، مفرد راسیات و شاهقات راسیة یا شاهقة است نه راسی و شاهق؛ ولى چون موصوفش را از دست داده به نظر میرسد جمع راسی و شاهق است.
مثل کلمۀ الماشیة به معنای چارپایان.
ماشیة مفرد و صفتِ جانشینِ موصوف است؛ «اَلْماشیة» یعنى «الأنعام الماشیة» سپس «الأنعام» حذف شده و صفت جانشین موصوف شده است.
یا مانندِ «اَلْمارّة» به معنای «رهگذران» که در اصل «الناس المارة» بوده است؛ سپس «الناس» حذف شد و «المارة» تنها ماند.
ولى با نگاه نخست به ذهن این گونه خطور مىکند که این کلمات جمعاند؛ در حالى که مفردند و صفت جانشین موصوفاند.