چندین نظر در بارۀ ریشۀ نام ارومیه وجود دارد و زبان­شناسان دربارۀ ریشه ­یابـیِ آن هم­سخنی و هم­ اندیشی نیستند.

  1. واژهٔ ارومیه از ترکیب دو واژۀ آشوری اور (شهر) + میه (آب) تشکیل شده‌ است. اور در زبان آشوری به معنای شهر است؛ اور در نام اورشلیم: شهر آشتی» نیز وجود دارد و میه به معنای آب است. (هم‌ریشه با ماء در عربی فصیح و مویه یا مای در عربی عامیانه) و اورمیه یا ارومیه در زبان آشوری به معنای «شهر آب» است. نام این شهر در آغازِ روزگار پهلوی به دلیل علاقۀ رضا شاه به این شهر به رضائیه تغییر نام داد و بعد از انقلاب اسلامی دوباره به نام ارومیه برگشت. اُرومی، اُرومیه، اُرْمیه، اورمیه و اُرم از دیگر نام‌های آن بوده است.
  2. برخی نام آن را برگرفته از شهر ارومچی ترکستان چین می­دانند که منطقی به نظر نـمی­رسد.
  3. برخی نیز ارومیه را از شهرهایی می­دانند که انوشیروان ساخته و می­گویند پس از آنکه سپاهیان ایران به فرماندهی انوشیروان وارد شامات (سوریه) شدند و شهر انطاکیه را گرفتند، انوشیروان دستور داد تا مردم آن شهر را به ایران کوچ داده و در این شهر اقامت دهند؛ سپس شهری به نام «ارومیه» ساخته شده و مردم انطاکیه در آن ساکن شدند؛ سپس نام «رومیه» کم­کم به ارومیه تبدیل شد.