نام‌شناسی و ریشۀ واژه‌ها

این مطالب بخشی از کتاب دانشنامۀ نام‌ها و واژه‌ها نوشته اینجانب است. با ذکر منبع استفاده از این مطالب بدون اشکال است.

۶ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «معربات فارسی» ثبت شده است

ریشۀ واژۀ شیمی

«کیمیاء» به معنای «شیمی» برگرفته از «کیمیا» در فارسی است. دانشمند ایرانی محمّد بن زکریّای رازی در جست­ و­جوی مادّه ­ای بود که به پندار پیشینیان می­ توانست مس را تبدیل به طلا کند. او آزمایش­ های بسیاری انجام ­داد و چنین چیزی نیافت، امّا مجموعۀ کارهای او باعث ­شد که دانش شیمی از نام کیمیای او ریشه بگیرد.[1]

 

[1] Chemistry در انگلیسی، chimie در فرانسه، química در اسپانیایی، chimica در ایتالیایی، chemia در لهستانی، χημεία در یونانی که همان کیمیا تلفّظ می­شود و در همۀ زبان­های جهان همگی برگرفته از نام کیمیا است.

 

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰

ریشۀ واژۀ کهربا

«کَهْرَباء» در اصل واژه ­ای فارسی و از ریشۀ «کاه­رُبا» است. کاه­رُبا همان الکتریسیته است که به عنوان مثال هنگام شانه ­کردن موی سر با شانۀ چوبی ایجاد می ­شده است و کاه را به خود جذب می­ کرده است و آن را کاه ­رُبا نامیده ­اند زیرا که کاه را می­ ربوده است. همچون آهن­رُبا که آهن را می ­رباید. سپس کاه ­ربا تبدیل به کَهرُبا و سپس کَهْرَباء شده است.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰

ریشۀ واژۀ عربة

«عَرَبَـة» به معنای «گاری، چرخ، چهارچرخه» است که از واژۀ فارسی «ارابه» گرفته شده است؛ به صورت «عَرَبیَّـة» در سوریه و عربستان سعودی و«عَرَبانَـة» در عراق به معنای گاری به کار می­ رود.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰

ریشۀ واژۀ ترجمه فارسی است.

واژۀ «تَرْجَمَة» از ریشۀ فارسی «تَرزُبان» یا «تَر زَبان» است. ترزبان مانند تردست است، ترزُبان که در عربی ترجُمان شده و سپس بر وزن فَعلَلَة شده است، به کسی گفته شده که چند زبان را به آسانی بر زبان براند. زبان [زَ / زُ] (اسم) معروف است و به عربی لسان گویند و به ضمّ اوّل هم درست است. (برهان قاطع)

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰

ریشه کلمه هندسه و مهندس

«مُهَندِس» از ریشۀ «هَندَسَـة» است.

هَندَسَة از واژۀ فارسی «اَندازه» گرفته و معرَّب شده است. (منبع: المنجد ذیل کلمه هندسة)

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰

واژۀ جَزَر در عربی ریشۀ فارسی دارد

«جَزَر» ریشۀ فارسی یا کُردی دارد. اصل آن «گَزَر» است. مانند «گَوز» که «جَوز» شده «گَـزَر» نیز «جَزَر» شده است.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰